त्या संगीतकलेने नटली अवघी ही सृष्टी

मी नागपुरला पं. प्रभाकरराव घारे यांच्याकडे व्हायोलिनवादन शिकत होतो, तेव्हा ही कविता मला सुचली होती. इ.स. १९९५-१९९७ हा त्या क्लासमधला सुवर्णकाळ होता. या काळात क्लासमधील जेष्ठ विद्यार्थ्यांनी "विद्यार्थी कृती समिती" स्थापन केली होती. दर महिन्यात एखद्या विद्यार्थ्याच्या घरी किंवा क्लासमध्ये संगीतसभा भरवून त्यात प्रत्येकानं आपल्या तयारीनुसार कला प्रस्तुत करायची हे या समितीचं उद्दिष्ट होतं. या विद्यार्थ्यांमध्ये रितु दवे नावाची माझी गुरुभगिनी होती. ती व्ययोलिन वाजवते, शिवाय उत्तम चित्रकारही आहे. तिच्या घरी एकदा गेलो असताना एक चित्र पाहिलं. ज्वालामुखीतून अग्नि बाहेर पडत असून त्यात एका गोलात तानपुरा, तबला, व्हायोलिन, इत्यादि वाद्ये होती. तिला विचारल्यावर याचा अर्थ समजला; व ही कविता सुचली.






नमन करुनि गणराया आणिक गुरूमाउलीला
सुस्वर ही स्वरसुमनांजलि अर्पुनि वागीश्वरीला
परब्रह्मकृत स्थिरचर सृष्टीस मनात वंदुनिया
तीन कलांच्या त्रिवेणीचा हा महायज्ञ केला.

सूर-ताल-लय यांची दिधली आहुती यज्ञात
सुरस स्वर आळविले तेव्हा यथान्याय सात
धुमसत त्या गेल्या स्वरधारा मिसळुनि गगनात
गुप्त होउनी विलीन झाल्या त्या त्रैलोक्यात!

स्वरधारा ठेविल्या विधीने तालबद्ध करुनी
प्रगट होउनी विश्वी ही लयकारी अवतरली
त्या लयकारीनेच एकदा नृत्यकला घडविली
तीन कलांची त्रिवेणी होउनि एकरूप झाली.

तीन कलांचा संगम तो देवांना पोहोचला
यज्ञाच्या ज्वालांद्वारे तो सर्वत्र पसरला
पसरता तदा विश्वी झाला काय चमत्कार
ब्रह्मांडातिल महाशक्तिचा झाला साक्षात्कार!!

प्रसन्न होउनि तदा भक्तिला देव तिथे प्रगटले
यज्ञातुन निज प्रसादरूपी अमृत हे दिधले
गीत-वाद्य-नृत्यादि कला या जिथे एकवटती
त्या संगीतकलेने नटली अवघी ही सृष्टी.

(९ ऑक्टोबर १९९७)